नेपाल र अमेरिका बीचको कूटनीतिक सम्बन्ध ऐतिहासिक रूपमा मित्रवत् रहँदै आएको छ। यी दुई राष्ट्रबीचको सम्बन्ध व्यापार, शिक्षा, प्रविधि, तथा सांस्कृतिक आदान-प्रदानका माध्यमबाट अझ मजबुत हुँदै गएको छ। अमेरिकाको विकास सहयोग तथा अवसरहरूले नेपाली समाजमा सकारात्मक प्रभाव पार्दै आएको छ। तर, नेपालको सार्वभौमिकता, आप्रवासन नीति, तथा नेपाली समुदायको योगदानलाई उचित सम्मान दिनुपर्ने आवश्यकता पनि उत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ। साथै, नेपालमा भएका लोकतान्त्रिक शक्ति, स्वतन्त्र निर्वाचित प्रतिनिधिहरू, तथा विभिन्न राजनीतिक दलहरूको भूमिकालाई समेत उचित रूपमा सम्बोधन गर्नु आवश्यक छ।
नेपालले दीर्घकालीन रूपमा अमेरिकी सहायता प्राप्त गर्दै आएको छ, जसले शिक्षा, स्वास्थ्य, तथा पूर्वाधारका क्षेत्रमा सुधार ल्याएको छ। तथापि, नेपाललाई सहयोग गर्दा त्यसले दीर्घकालीन निर्भरता सिर्जना गर्ने होइन, बरु नेपालीहरूलाई आत्मनिर्भर बनाउन मद्दत पुर्याउने दिशामा केन्द्रित हुन आवश्यक छ।
आर्थिक तथा प्रविधि हस्तान्तरणका कार्यक्रम, व्यापारिक अवसरहरूको विस्तार, तथा सीप विकासमा लगानी गरी नेपाललाई सशक्त बनाउने दीर्घकालीन उपायहरू आवश्यक छन्। नेपालमा भएका राजनीतिक स्थायित्वका लागि क्रियाशील दलहरू, जस्तै माओवादी तथा अन्य स्वतन्त्र निर्वाचित प्रतिनिधिहरूले विकास र अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धलाई सन्तुलित रूपमा अगाडि बढाउने भूमिका खेल्नुपर्छ।
नेपाली आप्रवासी समुदायको योगदान
अमेरिकामा रहेका नेपाली आप्रवासीहरूले विभिन्न क्षेत्रमा उल्लेखनीय योगदान पुर्याएका छन्। प्रविधि, शिक्षा, स्वास्थ्य, व्यवसाय, तथा सेवाक्षेत्रमा उनीहरूको मेहनत र निष्ठाले अमेरिकाको विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेको छ। तर, अमेरिकी नीति निर्माणमा नेपाली समुदायको सहभागिता तथा पहिचान अझ प्रस्ट हुन आवश्यक छ। नेपाली आप्रवासीहरूले अमेरिकी समाजलाई दिएको योगदानलाई औपचारिक रूपमा सम्मान गर्नु आवश्यक छ, जसले दुई देशबीचको आपसी सम्बन्धलाई अझ बलियो बनाउँछ।
आप्रवासन नीति, नेपालमै अवसरको विकास, र सीपको पुनःलगानी
विविधता भिसा (EDV) कार्यक्रम तथा अन्य आप्रवासन योजनाहरू नेपालका लागि अवसरको स्रोत भए तापनि, यसले दक्ष जनशक्तिको बाहिरिने क्रमलाई पनि तीव्र बनाएको छ। यसले देशको दीर्घकालीन विकासमा असर पुर्याउन सक्छ, किनभने सीपयुक्त जनशक्ति बाहिरिने क्रमले नेपालको श्रम बजारलाई कमजोर बनाउन सक्छ। त्यसैले, नेपालमै रोजगारी सिर्जना गर्ने, विदेशी लगानी भित्र्याउने, तथा सीपयुक्त जनशक्तिलाई देशभित्रै अवसर दिने नीतिहरू लागू गर्न अमेरिका र नेपालबीच सहकार्य हुनुपर्छ। अमेरिकी लगानीकर्ताहरूलाई नेपालमा लगानीका अवसरहरू उपलब्ध गराई यहाँ रोजगारी सिर्जना गर्न सकिन्छ, जसले दीर्घकालीन रूपमा नेपाली युवाहरूलाई नेपालमै आकर्षक अवसर प्रदान गर्नेछ।
त्यसैगरी, अमेरिकामा सीप सिकेका नेपालीहरूले स्वदेश फर्केर आफ्नो ज्ञान र अनुभवलाई नेपालको विकासमा लगानी गर्ने वातावरण बनाउन आवश्यक छ। प्रविधि, व्यवसाय, शिक्षा, र स्वास्थ्य क्षेत्रमा दक्ष भएका नेपालीहरूले आफ्ना सीपहरू प्रयोग गरी उद्यमशीलता प्रवर्द्धन गर्न सक्छन्। नेपाल सरकारले विदेशबाट फर्किएका दक्ष जनशक्तिलाई अनुकूल अवसर प्रदान गर्ने नीति बनाउन आवश्यक छ, जसले सीप पलायनलाई रोक्न मद्दत गर्छ। यसमा नेपालका राजनीतिक दलहरू विशेष गरी माओवादी तथा अन्य स्वतन्त्र निर्वाचित प्रतिनिधिहरूको भूमिका महत्त्वपूर्ण रहन्छ, जसले नीतिगत सहजीकरण गर्न सक्छन्।
नेपाल-अमेरिका साझेदारीलाई अझ मजबुत बनाउने उपाय
*समानतामा आधारित कूटनीतिक सम्बन्धस् नेपाललाई परनिर्भर बनाउने होइन, सशक्त बनाउने किसिमका सहायता कार्यक्रमहरू आवश्यक छन्।
* नेपाली समुदायको सम्मानस् अमेरिकी समाजमा नेपाली आप्रवासीहरूको योगदानलाई औपचारिक रूपमा सम्मान गर्दै, उनीहरूको सहभागिता बढाउने पहल गर्नुपर्छ।
* नेपालमै रोजगारी सिर्जना गर्ने नीतिस् नेपाली युवाहरूलाई नेपालमै अवसर उपलब्ध गराउने दीर्घकालीन योजना आवश्यक छ, जसमा अमेरिका र नेपालबीच सहकार्य हुनुपर्छ।
*विदेशी लगानी प्रोत्साहनस् अमेरिकी लगानीकर्ताहरूलाई नेपालमा लगानी गर्न आकर्षित गर्ने नीति ल्याई रोजगारी सिर्जना गर्ने।
* विदेशमा सिकिएको सीप स्वदेशमा उपयोग गर्ने अवसरस् अमेरिका लगायत अन्य देशमा कार्यरत नेपालीहरूले स्वदेश फर्केर आफ्ना सीपहरू प्रयोग गरी नेपालको आर्थिक तथा प्रविधिगत विकासमा योगदान दिन सक्ने वातावरण सिर्जना गर्ने।
* राजनीतिक दलहरूको भूमिकास् नेपालका प्रमुख राजनीतिक दलहरू, माओवादी,तथा स्वतन्त्र निर्वाचित प्रतिनिधिहरूले विदेशी लगानी तथा सीप हस्तान्तरणमा नीति निर्माणको पहल गर्नुपर्छ, जसले नेपालमा रोजगारी सिर्जना गर्न योगदान पुर्याउँछ।
नेपाल र अमेरिका बीचको सम्बन्धलाई सुदृढ गर्न आपसी सम्मान,समन्वय,तथा पारस्परिक सहयोग आवश्यक छ। नेपाली समाजको आत्मनिर्भरता र स्वाभिमान जोगाउँदै दीर्घकालीन सहकार्यको बाटो तय गर्न सक्दा मात्र यो सम्बन्ध अझ मजबुत बन्न सक्छ।
